Ocena krzepliwości krwi i odpowiednia profilaktyka przed planowaną ciążą może pomóc w uniknięciu problemów z układem krążenia. Wydolny układ krzepnięcia jest warunkiem bezpiecznego starania się o dziecko i szczęśliwego rozwiązania.

Zarówno niska jak i zwiększona krzepliwość krwi bywa przyczyną problemów zarówno z zajściem w ciążę, jak i przebiegu ciąży. Jednym z najważniejszych badań pozwalających ocenić krzepnięcie jest APTT. Po co się je wykonuje? O czym świadczą jego wyniki? Jak się do niego przygotować?

Co to jest APTT?

APTT, czyli czas kaolinowo-kefalinowy lub czas częściowej tromboplastyny, to badanie diagnostyczne oceniające układ krzepnięcia, a dokładnie wewnątrzpochodną drogę aktywacji krzepnięcia dla wybranych czynników (II, V, VIII, IX, X, XI, XII oraz fibrynogenu). Poza wykryciem zaburzeń hemostazy, czyli całokształtu mechanizmów zapobiegających wypływowi krwi z naczyń krwionośnych, pozwala określić skuteczności terapii pacjentek z chorobą zakrzepowo-zatorową.

Sama istota badania polega na dodaniu aktywatora (glinka kaolinowa) i fosfolipidów (kefalina lub fosfolipidy rekombinowane) imitujących tromboplastynę tkankową do osocza bogatopłytkowego. Chociaż brzmi to skomplikowanie, chodzi wyłącznie o maksymalną aktywację układu krzepnięcia i zmierzenie czasu od momentu dodania czynników aktywujących do wytworzenia skrzepu. W ten sposób możliwe jest określenie efektywności szlaku wewnątrzpochodnego.

Dlaczego bada się APTT przed ciążą?

Ciąża to szczególny czas, prowadzący również do zmian w układzie krzepnięcia. Nie dziwi zatem, że krzepliwość krwi jest jednym z parametrów analizowanych w standardowym badaniu krwi. Zarówno wyniki wskazujące na niską jak i wysoką krzepliwość są cenną informacją dla lekarza i pozwalają na wdrożenie adekwatnego leczenia i zwiększenie szansy na zajście w ciążę. Ponadto warto pamiętać, że ciąża to czas sprzyjający wzrostowi krzepliwości krwi, który osiąga swoje apogeum w 3 trymestrze. Ten naturalny mechanizm mający na celu zmniejszenie prawdopodobieństwa krwotoku w czasie porodu ma także swoje konsekwencje: zwiększona krzepliwość może prowadzić do zakrzepicy żylnej i wielu innych chorób będących zagrożeniem dla matki i dziecka. Dlatego tak ważne jest by kobiety zwłaszcza z historią poronień w przeszłości stale monitorowały parametry układu krzepnięcia.

Wynik APTT

Za normę uznaje się wynik APTT w przedziale od  26 do 36 sek. Czas  kaolinowo-kefalinowy przekraczający ten zakres może wskazywać na niewłaściwe pobranie próbki lub nadkrzepliwość krwi. Wysoka krzepliwość krwi może być spowodowana m.in.: długotrwałym przyjmowaniem hormonalnych leków antykoncepcyjnych, niedoczynnością tarczycy lub chorobą zakrzepowo-zatorową.

Z kolei za główne przyczyny zwiększenia APTT, uważa się: choroby wątroby, chorobę von Willebranda, zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (DIC).

Nieprawidłowy wynik APTT

Wszystkie odstępstwa od normy wyniku APTT są wskazaniem do wizyty u lekarza. W tym miejscu warto przytoczyć kilka sytuacji, w których czas częściowej tromboplastyny jest nieprawidłowy i które mogą stanowić przeszkodę dla kobiety starającej się o dziecko lub będącej w ciąży: 

• niedostateczna krzepliwość może być przyczyną krwawienia z pochwy w czasie ciąży, które są bardzo niebezpieczne i niosą ryzyko poronienia;
• zakrzepica - zwykle przebiega bezobjawowo, co nie oznacza, że nie jest groźna. Polega na występowaniu stanów zapalnych i niewielkich zakrzepów w obrębie żył powierzchownych, które nie docierają do serca czy płuc - mogą jednak występować w towarzystwie zakrzepów żył głębokich, powodując zatorowość płucną lub chorobę zakrzepowo zatorową. Ryzyko zakrzepicy wzrasta w ciąży i okresie połogu, a jego rozpoznanie bywa utrudnione przez zmiany hormonalne i ucisk powiększającej się macicy na żyły biodrowe;
• DIC - jego patogeneza polega na rozległym wykrzepianiu krwi, nawet w drobnych naczyniach i zużywaniu się czynników krzepnięcia, co może prowadzić do krwawień z błon śluzowych. Choroba może odpowiadać za niepowodzenia położnicze w tym: sztuczne poronienie, przedwczesne odklejenie łożyska,stan przedrzucawkowy i rzucawkę oraz zator wodami płodowymi;
• zespół antyfosfolipidowy - cechuje się występowaniem w surowicy krwi immunoglobulin skierowanych przeciwko fosfolipidom. Dla tej jednostki chorobowej charakterystyczne są: przedwczesne porody wywołane stanem przedrzucawkowym, niewydolność łożyska, nawykowe poronienia i obumarcia płodu;
• hemofilia - co prawda hemofilia nie stanowi przeciwwskazań do starania się o dziecko, to jednak warto by kobieta była świadoma swojego schorzenia. Chora matka, może skorzystać z poradnictwa genetycznego, zaplanować poród i skorzystać z ewentualnego leczenia już od pierwszych chwil życia dziecka.

Wynik badania APTT może być pierwszą informacją, że w organizmie ciężarnej dzieje się coś złego i warto pogłębić diagnostykę. Szybkie rozpoznanie nieprawidłowości pomaga wdrożyć leczenie (np. bezpieczną dla płodu heparyną - w przypadku nadkrzepliwości lub czynnikami krzepnięcia w razie niewystarczającej krzepliwości). Skutecznie prowadzona terapia pozwala spełnić marzenie wielu kobiet o zostaniu mamą.

Jak przygotować się do badania APTT?

Badanie APTT nie wymaga specjalnego przygotowania, polega na pobraniu krwi z żyły łokciowej. Kobieta powinna zgłosić się na nie na czczo - od ostatniego posiłku do momentu pobrania krwi musi minąć ok. 12 godzin.

Pamiętaj, by nie analizować wyników na własną rękę, tylko zgłosić się do lekarza, który na podstawie wywiadu i obrazu klinicznego postawi odpowiednią diagnozę.

Źródła:

• G. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2020
• S. Singh, B. Rishi, S. Sharma - Eur J Pharm Med Res, 2016, Shortened coagulation profile in pregnancy—comparative analysis in different trimesters—retrospective study from a tertiary care centre.
• Zdjęcie: Obraz autorstwa <a href="https://pl.freepik.com/darmowe-zdjecie/widok-z-tylu-lekarza-trzymajacego-probke-krwi_12336548.htm#query=blood%20test&position=2&from_view=search&track=ais">Freepik</a>