Poronienie, czyli przedwczesne zakończenie ciąży przed 22. tygodniem, dotyczy aż 15-25% ciąż. Najczęściej dochodzi do niego w 4-6 tygodniu ciąży. Przyczyn może być wiele, a jedną z nich może być zakażenie pochwy.

Jakie mogą być jego przyczyny? Jakie badania wykonać i kiedy, by zmniejszyć ryzyko komplikacji w trakcie ciąży?

Jak zakażenie wpływa na ciążę?

Chcąc wyjaśnić bakteryjne zakażenie pochwy jako przyczynę poronień, musimy uwzględnić jeden aspekt. Najniebezpieczniejszym elementem jest przełamanie mechanizmów obronnych przez bakterie wywołujące infekcję i ich przenikanie do górnych odcinków układu rozrodczego, czyli macicy, jajowodów, czy jajników.

Skutkuje to zwiększeniem ryzyka:

• poronienia,
• przedwczesnego porodu,
• przedwczesnego pęknięcie błon płodowych,
• wewnątrzmacicznej infekcji płodu,
• zakażenia błon płodowych,
• zakażenia endometrium, czyli wewnętrznej warstwy macicy, w której zagnieżdża się zarodek po zapłodnieniu,
• niskiej masy urodzeniowej noworodka,
• zakażeń okołoporodowych u matek,
• poporodowego zapalenia błony śluzowej macicy.

Dodatkowo, zakażenie Chlamydia trachomatis może doprowadzić nawet do bezpłodności wtórnej.

Waginoza bakteryjna

Waginoza bakteryjna, czyli bakteryjne zakażenie pochwy, statystycznie przynajmniej raz w życiu dotyka 10-40% kobiet.

Należy pamiętać, że nie powstaje ona wskutek pojawienia się jakichkolwiek bakterii w pochwie, tylko zaburzenia prawidłowej flory bakteryjnej pochwy. Mogą się do tego przyczyniać np.:

• bakterie beztlenowe, np. gronkowce, Prevotella, Gardnerella,
• mykoplazmy,
• chlamydie, na przykład Chlamydophila psittaci.

Źródła ich pochodzenia mogą być różne, na przykład wymieniona wyżej Chlamydophila psittaci, może zostać przeniesiona na ciężarną z zakażonego ptactwa, kóz i owiec.

Objawy bakteryjnego zakażenia pochwy

Bardzo często bakteryjne zakażenie pochwy przebiega bezobjawowo, co utrudnia zauważenie problemu i jego leczenie. Kobieta może jednak zauważyć u siebie takie objawy jak:

• jednorodna, kremowa płynna wydzielina na ściankach pochwy,
• cuchnący “rybi” zapach wydzieliny,
• ból, szczególnie podczas odbywania stosunku,
• pieczenie i dyskomfort.

“Dlaczego zachorowałam?”

Gdy pojawia się infekcja intymna, pacjentki zastanawiają się jaka mogła być jej przyczyna. Na to pytanie nie ma jednej odpowiedzi. Główną przyczyną zwiększonego ryzyka infekcji intymnych jest zaburzenie kwaśnego odczynu pochwy.

Wśród przyczyn wymienia się:

• wiek kobiety,
• status hormonalny,
• aktywność seksualna, a szczególnie częste zmiany partnerów oraz niestosowanie prezerwatyw,
• stosowanie niektórych leków, np. antybiotyków,
• stosowanie kosmetyków o odczynie zasadowym,
• palenie tytoniu,
• niedobór witaminy D,
• chroniczny stres,
• obniżenie odporności,
• ciąża i połóg,
• predyspozycje genetyczne.

Badanie czystości pochwy, czyli badanie mikrobioty

Ocena biocenozy pochwy to badanie mikrobiologiczne, którego celem jest ocena liczebności oraz rodzajów drobnoustrojów występujących w pochwie pacjentki. Jego podstawowym celem jest monitorowanie zdrowia narządów rodnych kobiety i wczesne rozpoznanie potencjalnego stanu zapalnego pochwy. Badanie umożliwia także zidentyfikowanie patogenów i ukierunkowanie terapii w celu zwiększenia jej skuteczności.

Należy pamiętać, że nie wszystkie bakterie w pochwie są “złe”. Występują w niej również bakterie zapewniające kwaśny odczyn, jak Lactobacillus.

Sama ocena czystości pochwy jest prostym i szybkim badaniem. Polega na pobraniu wymazu z pochwy przy pomocy "wymazówki", czyli patyczka zakończonego watą. Do wykonania pobrania niezbędne jest umieszczenie w pochwie wziernika, czyli metalowego lub plastikowego przyrządu, umożliwiającego rozszerzenie ścian pochwy. Na wyniki badania czeka się około 2-5 dni.

Przygotowanie do badania

Przygotowując się do badania czystości pochwy należy pamiętać by:

• nie stosować antybiotyków na kilka dni przed badaniem,
• nie stosować leków dopochwowych na kilka dni przed badaniem,
• nie wykonywać badania podczas krwawienia miesięcznego,
• zrezygnować ze współżycia na minimum 48h przed badaniem,
• przed badaniem podmyć okolice intymne wodą lub delikatnym płynem myjącym.

Leczenie bakteryjnego zakażenia pochwy

Po wykonaniu niezbędnych badań, lekarz zleci odpowiednią terapię. Najczęściej bakteryjne zapalenie pochwy leczy się metronidazolem, czyli lekiem skutecznym na wiele szczepów bakterii beztlenowych. Oczywiście w razie potrzeby stosuje się również inne schematy leczenia, dostosowane do potrzeb pacjentki oraz jej tolerancji na substancje aktywne.

Skuteczność terapii wynosi 70,5-80% już w pierwszym miesiącu leczenia. Niestety u około 30% pacjentek następuje nawrót objawów w przeciągu 3 kolejnych miesięcy. Skuteczność terapii sprawdza się poprzez wykonanie kontrolnego wymazu po jej ukończeniu, co umożliwia zmniejszenie ryzyka nawrotu.

Nawroty objawów bakteryjnego zakażenia pochwy mogą wynikać z:

• niecałkowitego przywrócenia prawidłowej flory bakteryjnej pochwy, zapewniającej korzystny kwaśny odczyn,
• zbyt krótkiego leczenia zakażenia,
• predyspozycji osobniczych,
• ponownego zakażenia, wskutek np.: braku zmian w zachowaniu i zwyczajach pacjentki.

Czy partner również powinien się przebadać?

Wytyczne z 2018 roku mówią, że w przypadku dobrego stanu zdrowia partnera seksualnego, nie jest konieczne jego leczenie. Jednakże badania i potencjalne leczenie zaleca się, jeśli:

• u partnera rozwinie się zapalenie żołędzi i/lub napletka,
• zakażenia u pacjentki występują w formie nawrotowej.

Żródła:

• Bręborowicz, G.H. (2020). Położnictwo i ginekologia. PZWL.
• Miller, M. (2014). Ginekologia po Dyplomie - Nawrotowe zapalenie sromu i pochwy – porady dotyczące lec. Podyplomie.pl - Serwis Informacyjno-Edukacyjny Dla Lekarzy. https://podyplomie.pl/ginekologia/17012,nawrotowe-zapalenie-sromu-i-pochwy-porady-dotyczace-leczenia
• Bałajewicz-Nowak Marta, Pityński Kazimierz, Migdał Małgorzata. Wpływ zakażeń kanału szyjki macicy u ciężarnych wywołanych przez Chlamydia trachomatis, Mycoplasma hominis, Ureaplasma urealyticum na układ antyoksydacyjny, Ginekol Pol. 2011, 82, 732-73
• Brown, Richard G., et al. "Establishment of vaginal microbiota composition in early pregnancy and its association with subsequent preterm prelabor rupture of the fetal membranes." Translational Research 207 (2019)
• Biocenoza pochwy. (b. d.). Sklep Diagnostyki. https://diag.pl/sklep/badania/biocenoza-pochwy/  
• Dr Samantha Wild, General Practitioner, Common vaginal infections, https://www.bupa.co.uk/health-information/womens-health/vaginal-infections
• Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące zastosowania produktów GINEintima® w ginekologii
• Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące produktu leczniczego Fluomizin
• Najnowsze wytyczne postępowania w przypadku bakteryjnej waginozy w ciąży, Forum Ginekologii [https://www.forumginekologii.pl/artykul/najnowsze-wytyczne-postepowania-w-przypadku-bakteryjnej-waginozy-w-ciazy]
• Zdjęcie:<a href="https://pl.freepik.com/darmowe-zdjecie/plaszcz-lekarzy-z-piorem-do-schowka-z-kwiatami-i-macica-lekarz-ginekolog_40312286.htm#query=badania%20ginekologiczne&position=29&from_view=search&track=ais">Obraz autorstwa atlascompany</a> na Freepik