Zaburzenia miesiączkowania oraz problemy z zajściem w ciążę są bolączką wielu kobiet. Ich przyczyny są różnorodne – mogą być związane z zaburzeniami hormonalnymi, na tle immunologicznym, bądź wywołane przez czynniki mechaniczne. Przykładem tych drugich jest zespół Ashermana. Ta choroba to realny problem dla kobiet starających się o potomstwo – aż 15-30% z nich cierpi na poronienia nawykowe. Czym się charakteryzuje ta choroba? Jakie są jej przyczyny? Jak się objawia? W jaki sposób się ją diagnozuje i leczy? Odpowiedzi na te nurtujące Cię pytania znajdziesz poniżej.

Zespół Ashermana – na czym polega i jakie są jego przyczyny?

Zespół Ashermana jest zespołem objawów spowodowanych pojawieniem się zrostów wewnątrzmacicznych, które całkowicie lub częściowo zamykają jamę macicy. Pojawienie się tych zrostów jest wynikiem uszkodzenia mechanicznego endometrium, czyli błony śluzowej wyścielającej macicę od wewnątrz.

Najczęstszą przyczyną zespołu Ashermana są uszkodzenia powstałe w wyniku:

• Łyżeczkowania macicy – np. po porodzie, poronieniu, podczas cesarskiego cięcia (ryzyko wystąpienia zrostów wzrasta z każdym kolejnym łyżeczkowaniem),
• Zabiegów operacyjnych w obrębie macicy – np. operacje histeroskopowe, embolizacja tętnicy macicznej, miomektomi brzusznej, 
• W wyniku gruźlicy narządów rodnych.

Zespół Ashermana – jak się objawia?

Głównymi objawami tej jednostki chorobowej są zaburzenia cyklu miesiączkowego (miesiączki są bardzo lekkie, bądź nie ma ich wcale – amenorrhea), bolesne miesiączki (dysmenorrhea), niepłodność oraz problemy z zajściem w ciążę. U kobiet dotkniętych tą chorobą mogą występować również nawracające poronienia.

U dużej liczby kobiet delikatne krwawienia miesiączkowe nie wzbudzają podejrzeń, dlatego zespół ten jest diagnozowany najczęściej, gdy pojawiają się problemy z zajściem w ciążę.

Zespół Ashermana jest stosunkowo rzadką chorobą – z tego względu jego diagnostyka powinna być szczegółowa. Wymaga on różnicowania z innymi dolegliwościami, takimi jak:

• Choroby tarczycy,
• Zaburzenia działania podwzgórza i przysadki mózgowej,
• Guzy jajnika lub nadnercza, które wydzielają androgeny (męskie hormony płciowe),
• PCOS, czyli zespół policystycznych jajników,
• Choroby zapalne miednicy,
• Zwężenie szyjki macicy,
• Przedwczesna menopauza.

Zespół Ashermana – jakie badania są przydatne w jego diagnostyce?

Najlepszą metodą diagnostyki zespołu Ashermana jest histeroskopia, która umożliwia zobaczenie wnętrza jamy macicy od środka. Niestety, standardowe badanie USG jest niewystarczające i często nie pozwala zobrazować zrostów wewnątrzmacicznych.

W diagnostyce wstępnej, aby określić czy w jamie macicy występują zrosty można jednak wykonać mniej inwazyjne badania. Są to: sonohisterografia kontrastowa, histerosalpinografia oraz rezonans magnetyczny. Do postawienia pewnej diagnozy w wielu przypadkach niezbędne jest wykonanie histeroskopii.

Po wykonaniu badań, zrosty wewnątrzmaciczne są klasyfikowane za pomocą różnych systemów klasyfikacyjnych na podstawie ich stopnia zaawansowania oraz lokalizacji. Jest to niezbędne w celu zaplanowania leczenia oraz określenia rokowania danej pacjentki.

Zespół Ashermana – jak go leczyć?

Aby przywrócić płodność kobiet dotkniętych tą chorobą kluczowe jest przywrócenie do stanu prawidłowego endometrialnej wyściółki jamy macicy oraz przywrócenie drożności ujść macicznych jajowodów. Z tego względu podstawową metodą leczenia jest histeroskopia zabiegowa. Podczas tego zabiegu zrosty są przecinane za pomocą specjalnych nożyczek lub laserowo. Leczenie to pozwala na przywrócenie płodności i właściwego miesiączkowania u dużej części pacjentek.

Nadzieję na mniej inwazyjne leczenie Zespołu Ashermana dają badania nad leczeniem przy pomocy komórek macierzystych. Badania te są jednak wciąż na wczesnym etapie, dlatego ta metoda jeszcze nie jest dostępna pacjentek.

Zespół Ashermana – czy istnieją jakieś powikłania?

Nawet po skutecznym przywróceniu płodności, u pacjentek mogą występować pewne powikłania położnicze.

Do takich powikłań należą:

• Niska masa urodzeniowa dziecka,
• Powikłania związane z łożyskiem – np. wrastające łożysko, nieprawidłowa lokalizacja łożyska,
• Neiwydolność szyjkowo-cieśniowa.

Nie oznacza to jednak, że u kobiet dotkniętych tą chorobą nie jest możliwe zajście w zdrową ciążę – powikłania te nie występują u wszystkich pacjentek. Oznacza to jedynie, ze powinny one zachować czujność i uczęszczać na regularne wizyty prenatalne.

Źródła:
1.      Dreisler E, Kjer JJ. Asherman's syndrome: current perspectives on diagnosis and management. Int J Womens Health. 2019 Mar 20;11:191-198. doi: 10.2147/IJWH.S165474. PMID: 30936754; PMCID: PMC6430995.
2.      Michalak M., Darmochwał-Kolarz D., Leszczyńska-Gorzelak B, Oleszczuk J. - Przyczyny, diagnostyka i leczenie poronień́ nawykowych – cześć I, GinoPolMedProject 1 (19), 2011, 15-30, https://www.ginekologiaipoloznictwo.com/articles/etiology--diagnosis--and--treatment--of--recurrentspontaneus--pregnancy--loss----part--i.pdf
3.      Smikle C, Yarrarapu SNS, Khetarpal S. Asherman Syndrome. 2022 Jun 27. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan–. PMID: 28846336.

Zdjęcie: Canva